30 χρόνια λειτουργίας του Μουσείου Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη

Με αφορμή τη συμπλήρωση τριάντα χρόνων λειτουργίας του Μουσείου Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη, μιλήσαμε με την Ιωάννα Λαλαούνη κάνοντας μία αναδρομή και μία ανασκόπηση του σήμερα σε σχέση με το χθες.
Το ΜΚΗΛ είναι, όπως έλεγε και ο ίδιος ο Ηλίας Λαλαούνης, το πέμπτο παιδί του και έχει σταθεί από την ίδρυσή του το 1994 έως τώρα τεράστιος πυλώνας πολιτιστικής αξίας για τον κλάδο.
Δίνοντας πολύ μεγάλη αξία στην εκπαίδευση και την κατάρτιση διοργανώνει πρωτοπόρα και ανοιχτά εκπαιδευτικά προγράμματα, που πραγματικά φαίνεται ότι ωθούν όσους έχουν θέληση και μεράκι σε νέους δημιουργικούς ορίζοντες.
Αποτελεί στην ουσία ένα διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο, που μέσα από εκθέσεις, σεμινάρια, εργαστήρια και διαλέξεις ενθαρρύνει την έρευνα και τη διεύρυνση των δεξιοτήτων του κάθε επαγγελματία ή μη, που επιθυμεί να πάει την καλλιτεχνική του παραγωγή ένα βήμα παραπέρα.

Συνέντευξη στον Τάσο Σπανούδη

Ο κλάδος αναμφισβήτητα, χρωστάει πολλά στον Ηλία Λαλαούνη. Μία ερώτηση λοιπόν προς εσάς, την Ιωάννα Λαλαούνη, είναι ποια είναι η σχέση του κλάδου με όλη αυτή την κληρονομιά που άφησε πίσω του και που μένει ζωντανή στο μουσείο;
Η ΠΟΒΑΚΩ στηρίζει το μουσείο και συγκεκριμένα ενέργειες του μουσείου που έχουν σχέση με νέα παραγωγή. Ωστόσο, τα προγράμματα που κάνουμε ως μουσείο και είναι ανοιχτά σε όλους, δεν έχουν την επισκεψιμότητα που θα έπρεπε από τους επαγγελματίες του κλάδου. Οι περισσότεροι αρκούνται στην εισαγωγή προϊόντων, κάτι που είναι λογικό απ’ τη στιγμή που κάνουν εμπόριο και τους ενδιαφέρει να ελαχιστοποιήσουν τα έξοδά τους. Ωστόσο, πώς δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για τα παιδιά μας με αυτόν τον τρόπο; Πώς θα μπορούσαμε να φτιάξουμε τις συνθήκες πιο ευνοϊκές ώστε να γίνεται η παραγωγή εδώ;
Καλό το εμπόριο, αλλά δεν μπορεί να έχει μείνει η Αθήνα με ένα ΙΕΚ. Και εγώ που κάνω μουσειακή πολιτιστική εκπαίδευση, έχω προτείνει πολλές φορές να μπει το Hephaistos Summer Program ( www.jss.gr ) και το JaIR (Jewelry Artist in Residence) στα ΙΕΚ.

Θα λέγατε ότι στόχος του μουσείου είναι να υπάρξει ανάπτυξη στο κομμάτι της εκπαίδευσης και της κατάρτισης;
Ο στόχος του μουσείου είναι να βοηθήσει τον κλάδο. Εκπαίδευση και κατάρτιση, αλλά για παραγωγή. Για θέσεις εργασίας. Ο κλάδος θέλει εκπαίδευση, θέλει ΙΕΚ, θέλει παραγωγή, θέλει εξαγωγές όχι μόνο εισαγωγές. Μη μιλάμε όμως για ανεργία. Έχει πάρα πολλές θέσεις ο κλάδος, αρκεί ο καθένας μέσα από την κατάρτισή του να ανακαλύψει και να καλλιεργήσει τα στοιχεία και τα ταλέντα του που θα τον κάνουν αναντικατάστατο. Αυτή ήταν και η φιλοσοφία του πατέρα μου.

Πιστεύετε ότι η οικονομική κρίση που υπήρξε και ακόμα υπάρχει στη χώρα μας, δεν έχει επηρεάσει τον κλάδο;
Όχι. Δεν πιστεύω ότι έχουμε οικονομική κρίση στον κλάδο μας. Όποιος έχει κρίση στον κλάδο μας με τέτοιο τουρισμό, κάτι λάθος κάνει.

Πράγματι υπάρχει μια σταθερότητα στο κομμάτι της τουριστικής βιομηχανίας. Πάραυτα όμως, η αργυροχρυσοχοΐα δεν είναι μόνο το τουριστικό της κομμάτι, είναι και η ηπειρωτική χώρα.
Νομίζω ότι τα εγχώρια καταστήματα σε μικρές επαρχιακές περιοχές, επηρεάστηκαν αναμφισβήτητα απ’ την οικονομική κρίση, όμως έχουν ένα συγκεκριμένο κύκλο και πρέπει να εστιάσουν στο τι είναι αυτό που θέλει η αγορά τους. Όπως ο πατέρας μου, που ανέλαβε μία επιχείρηση το ’40, χωρίς αγορά τότε. Τι έκανε; Έφτιαξε αυτό που θεωρούσε ότι θα θέλει η αγορά την επόμενη μέρα. Σήμερα, αυτό πας σε ένα πανεπιστήμιο και το μαθαίνεις.

Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τη δική σας προσωπική ιστορία και πορεία; Έχετε σπουδάσει ιστορία τέχνης του κοσμήματος; Και πώς είναι να κουβαλάτε το βάρος του ονόματος του Ηλία Λαλαούνη;
Είμαι ιστορικός τέχνης, απλά μέσα από τα 30 χρόνια εμπειρίας μου στο μουσείο, έχω πάρει μια κατάρτιση προς το κόσμημα, γι’ αυτό και διδάσκω και στο Ήφαιστος. Κάνω την ιστορία του κοσμήματος από το Μεσαίωνα μέχρι μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Δεν αισθάνομαι βάρος για το όνομά μου αν και μου το λένε πολλοί. Εγώ και οι 3 αδερφές μου μεγαλώσαμε σε μία πατριαρχική οικογένεια κι έτσι το πρώτο κομμάτι της ζωής μας ήταν να ακολουθούμε τον μπαμπά. Οπότε μεγαλώσαμε και σμιλευτήκαμε μέσα στη δουλειά. Το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο για εμάς ήταν το να ερχόμαστε με τον μπαμπά στο εργαστήριο που ήταν εδώ, και να πηγαίνουμε στο μαγαζί. Άρα το πρώτο κομμάτι της ζωής μου ήταν να ακούω και να μαθαίνω. Κι ο μπαμπάς στο σπίτι όλο για τη δουλειά μιλούσε.
Μετά ήρθε η εκπαίδευση, έκανα Ιστορία της Τέχνης, Μάρκετινγκ, Μουσειολογία. Αν δε με είχε πιέσει ο πατέρας μου βέβαια, θα είχα μείνει για μια ακαδημαϊκή καριέρα στην Αμερική. Ήθελα να ασχοληθώ με το Museum Curating, που δεν υπήρχε στην Ελλάδα. Επιπλέον σε αυτό το κομμάτι της ζωής μου που είναι η εκπαίδευση, ασχολήθηκα και με τον πάγκο, όχι όπως καθόμουν από παιδί που κοιτούσα, αλλά στην πράξη, έκατσα ένα χρόνο δίπλα στους τεχνίτες, να καίγονται τα μαλλιά και τα χέρια μου.
Το επόμενο κομμάτι είναι αυτό του μουσείου. Η αλήθεια είναι ότι το όραμα αρχικά το είχαν κάποιοι φίλοι του πατέρα μου, οι οποίοι του έλεγαν ότι όλο αυτό το έργο που έχει δημιουργήσει πρέπει να το διαδώσει για να μπορέσει να «μείνει».
Όταν λοιπόν η δουλειά πήγαινε καλά και αποφάσισε ότι πρέπει να μεταφερθεί το εργαστήριο, γιατί ο χώρος εδώ ήταν μια πολυκατοικία του ’25, δεν ήθελε να πουλήσει το κτίριο γιατί ήταν κληρονομιά απ’ τον δικό του πατέρα. Τότε με πήρε τηλέφωνο στην Αμερική και μου είπε ότι σκέφτεται μήπως κάνει κάποια γκαλερί. Του είπα ότι εγώ δεν ενδιαφέρομαι να δουλέψω σε κερδοσκοπική εταιρεία, γιατί δούλευα ανέκαθεν σε non profit, ή και σε ΜΚΟ, για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό και του ανέφερα ότι εάν πρόκειται για μουσείο μπορούμε να το συζητήσουμε. Έτσι είπαμε στην αρχή να δοκιμάσουμε να δούμε πως θα εξελιχθεί την πρώτη πενταετία. Από τότε έχουν περάσει 30 χρόνια συνεχούς λειτουργίας του Μουσείου.

Καθώς λοιπόν φέτος γιορτάζουμε τα 30 χρόνια λειτουργίας του μουσείου, και μιας και το όραμα ήταν σε μεγάλο βαθμό και δικό σας, είστε ικανοποιημένη με την εξέλιξη του σήμερα;
Όσον αφορά το επιστημονικό κομμάτι είμαι πάρα πολύ ικανοποιημένη. Νομίζω ότι μέσα από την ευελιξία του να μην είμαστε ένας επιδοτούμενος φορέας που επιβλέπεται από το δημόσιο - γιατί ειδάλλως θα είχαμε κλείσει- μπορέσαμε και ξεπεράσαμε την πρώτη οικονομική κρίση και τώρα σιγά σιγά μπορούμε να βγάζουμε τα έξοδά μας, χρωστώντας βέβαια πάρα πολλά στην επιχείρηση Ηλία Λαλαούνη, η οποία χρηματοδοτεί το μουσείο σε διάφορους τομείς. Ταυτόχρονα προσπαθούμε και με την εταιρική και ιδιωτική χρηματοδότηση και τις δωρεές, να βλέπουμε πώς μπορούμε να αναπτύξουμε κι άλλα προγράμματα.
Είμαι λοιπόν πάρα πολύ ευχαριστημένη από το επιστημονικό κομμάτι του μουσείου μας και είναι πράγματι μοναδικό στο είδος του. Τα προγράμματά του δεν υπάρχουν αλλού. Προβάλλουμε ιστορικό κόσμημα, διακοσμητικές τέχνες, τόσο στο ιστορικό τους κομμάτι όσο και στο σύγχρονο.
Όπως στην έκθεση που κάναμε τώρα, που φέραμε κειμήλια, από το 1500 στο 1900, τα οποία χρησιμοποιούνταν στον ελλαδικό χώρο αλλά μπορεί να μην κατασκευάστηκαν εδώ. Μέσα από αυτή την έκθεση φάνηκε η άρρηκτη σχέση που έχει το κόσμημα με άλλες τέχνες, όπως η κεραμική, η μεταλλοτεχνία σε όλες της τις μορφές, η υφαντική και πάρα πολλές ακόμη.
Επομένως θα μπορούσαμε να πούμε ότι το μουσείο λειτουργεί και ως ένας φορέας διάδοσης των διακοσμητικών και εφαρμοσμένων τεχνών με πρώτο το κόσμημα και μετά τις υπόλοιπες τέχνες.

Έχετε κάτι προγραμματισμένο για την επέτειο των 30 χρόνων;
Ναι. Είναι η περιοδική έκθεση για τα 30 χρόνια του μουσείου που είναι αφιερωμένη στον Ιδρυτή της και αφορά τις καινοτομίες στο έργο του αλλά και την αναγνώρισή του από τα μεγάλα ξένα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Επίσης θα περιλαμβάνεται το αρχείο του, που αποτελείται από εξώφυλλα περιοδικών και αλληλογραφία με ηγέτες του κόσμου.

Τι θα ήταν αυτό που θα έπρεπε κατά τη γνώμη σας να γίνει ώστε να λειτουργήσει το Μουσείο σα μαγνήτης και να προσελκύσει περισσότερο κόσμο για να έρθει να το επισκεφτεί; Που κυμαίνονται μέχρι στιγμής οι αριθμοί επισκεψιμότητας;
Κάτι που θα μας βοηθούσε να αυξήσουμε τους επισκέπτες μας θα ήταν ίσως οι επιδοτήσεις ώστε να μπορέσουμε να είμαστε ανοιχτοί και τις Κυριακές. Γίνονται βέβαια δωρεές και χορηγίες και είναι καλοδεχούμενες, αλλά στο τέλος διαπιστώνω ότι το να επισκέπτεται κανείς ένα μουσείο είναι τρόπος σκέψης.
Οι αριθμοί των επισκεπτών εξαρτώνται από την περίοδο. Υπάρχουν φάσεις που είναι πολύ μεγάλοι και φάσεις που είναι πολύ μικροί.
Έχουν ανέβει πάρα πολύ τα νούμερα σε επισκέπτες που έρχονται για συγκεκριμένα ταχύρρυθμα προγράμματα, αλλά έχουν μειωθεί οι συμμετοχές παιδιών στα εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές μονάδες που διαθέτουμε.
Ωστόσο, αυτό που έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία δεν είναι τα νούμερα των επισκεπτών, αλλά τα νούμερα του ισολογισμού.
Για να φανταστείτε, το κόστος λειτουργίας του μουσείου είναι 10 φορές λιγότερο απ’ το επόμενο πολύ γνωστό ιδιωτικό μουσείο. Το οποίο δεν παράγει μεγαλύτερο έργο από εμάς, έχει όμως μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, και 10 φορές περισσότερο προσωπικό.
Εμείς κρατάμε ένα πάρα πολύ μικρό κόστος λειτουργίας για να μπορέσουμε να μείνουμε ζωντανοί. Γι’ αυτό και δε ζητάμε τα ίδια νούμερα και στις ενοικιάσεις των χώρων μας.
Υπάρχουν χώροι στο μουσείο που προσφέρονται για παρουσιάσεις, εκπαίδευση, εστίαση, ψυχαγωγία. Είναι ένα κομμάτι που χρειάζεται και μπορεί να μεγαλώσει.
Οι δυνατότητες είναι τεράστιες απλώς πρέπει να διαδοθούν και να αξιοποιηθούν από τον καθένα.

Περισσότερες πληροφορίες για το Μουσείο και τα προγράμματα μπορείτε να βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του
www.lalaounis-jewelrymuseum.gr 
και στα τηλέφωνα 210 9221044 & 210 9239709