Έρευνα του Παγκόσμιου Συμβούλιου Χρυσού αποκαλύπτει τις νέες τάσεις στις διεθνείς αγορές

Του Δημήτρη Σταμούλη

Η ζήτηση στη Βρετανία αυξήθηκε και άγγιξε τους 8,2 τόνους.

Η υψηλή και ευμετάβλητη τιμή του χρυσού –σε μια ευρεία κλίμακα νομισμάτων- επηρέασε τους καταναλωτές κοσμημάτων σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, αυτή η κατάσταση διαμορφώθηκε σε μια περίοδο όπου η καταναλωτική εμπιστοσύνη έπεσε στα κατώτερα επίπεδα σε πολλές επιμέρους αγορές επιδεινώνοντας περαιτέρω το αρνητικό κλίμα στην αγορά κοσμήματος.
Τη μεγαλύτερη επίδραση στη ζήτηση γνώρισαν η Ινδία και η Κίνα, αν και η ζήτηση ήταν μειωμένη και σε πολλές άλλες αγορές του κόσμου. Πολύ λίγες ήταν οι χώρες όπου η αγορά κοσμήματός τους σημείωσε βελτίωση, κατά την τρέχουσα χρονιά, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.

Η ζήτηση κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2015 ανήλθε σε 444,1 τόνους και ήταν η πιο χαμηλή στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα από το 2010. Στο πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους σημείωσε πτώση κατά 185,5 τόνους σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, εκ των οποίων  οι 149,4 προέρχονταν από την συνδυασμένη υποχώρηση της ζήτησης σε δύο από τις μεγαλύτερες αγορές του κόσμου, την Ινδία και την Κίνα.

Οι καταναλωτές  στη Μέση Ανατολή περιόρισαν, όπως αναμενόταν, τις αγορές τους, λόγω της υψηλής τιμής του χρυσού.

Δραματική υποχώρηση ζήτησης στην Ινδία
Η Ινδία δεν κατάφερε να ανακάμψει όσον αφορά την ζήτηση κοσμημάτων κατά το δεύτερο τρίμηνο, όπως αρχικά αναμενόταν. Οι επίσημες εισαγωγές χρυσού έπεσαν κάτω από τους 100 τόνους, ποσότητα που είναι η μικρότερη από το τέταρτο τρίμηνο του 2013. Η αγορά της Ινδίας ήρθε αντιμέτωπη κυρίως με τρία προβλήματα: Την απότομη αύξηση της τιμής του χρυσού, τα ασθενέστερα αγροτικά εισοδήματα και τους κυβερνητικούς κανονισμούς.
Η εθνική απεργία στην οποία προέβησαν οι κοσμηματοποιοί  της χώρας στα μέσα Απριλίου, είχε ως αποτέλεσμα το κλείσιμο της αγοράς για έξι εβδομάδες.  Ωστόσο δεν ήταν αυτό το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ινδίας, αλλά το γεγονός ότι οι καταναλωτές ήταν απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουν το τεράστιο άλμα που έκανε η τιμή του χρυσού, όταν η αγορά της χώρας ξαναλειτούργησε.
Συγκεκριμένα, έφτασε στο επίπεδο των 30.000 ρουπιών ανά 10 γραμμάρια, ένα αξιοσημείωτο ψυχολογικό όριο για τους Ινδούς καταναλωτές, που αποτελεί παράλληλα και την υψηλότερη εγχώρια τιμή για το κίτρινο πολύτιμο μέταλλο για τα τελευταία δυόμιση χρόνια.
Οι Ινδοί καταναλωτές όχι μόνο ανέβαλαν τις αγορές τους λόγω του υψηλού κόστους των τελικών προϊόντων κοσμηματοποιίας, αλλά και επειδή, κατά τη γνώμη τους, μια τόσο υψηλή τιμή θα αποδεικνυόταν σχετικά προσωρινή.
Έτσι, η ζήτηση για αγορά κοσμημάτων τόσο για ιδιωτική χρήση όσο και για δώρα γύρω από την γιορτή του Akshaya Tritiya, περιορίστηκε δραματικά καθώς οι περισσότεροι καταναλωτές ήταν σε αναμονή αναμένοντας την πτώση των τιμών ή επιδιώκοντας την αγορά μέσω προσφορών.
Η περιστολή δαπανών για αγορές από τους αγρότες και τους χωρικούς της Ινδίας ήταν άλλος ένας σημαντικός λόγος που συνέβαλε στον περιορισμό της ζήτησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αγροτικός πληθυσμός της Ινδίας κατέχει περίπου το 50% του συνολικού μεριδίου της ζήτησης κοσμημάτων στη χώρα, κι έτσι κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζει με τα εισοδήματά του, έχουν άμεση αντανάκλαση στην πορεία της κοσμηματοποιίας.
Δύο συνεχόμενα έτη φτωχών βροχοπτώσεων κατά την περίοδο των μουσώνων περιόρισε τα αγροτικά εισοδήματα. Κι αυτό είναι σαφές όχι μόνο στον κλάδο κοσμήματος, αλλά και σε άλλους κλάδους της αγοράς. Όπως για παράδειγμα, τη μείωση των πωλήσεων αυτοκινήτων, αλλά και τη μείωση της ζήτησης για καταναλωτικά αγαθά.
Τέλος, η αγορά συνέχισε να αισθάνεται τις επιπτώσεις από την εφαρμογή των κυβερνητικών κανονισμών. Η εισαγωγή ενός επιπρόσθετου ειδικού φόρου κατανάλωσης 1% (την εφαρμογή του οποίου απέτρεψαν προσωρινά οι απεργίες των κοσμηματοποιών κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους) αλλά και η απαίτηση οι αγορές αξίας άνω των 200.000 ρουπιών να πραγματοποιούνται μέσω μιας κάρτας Μόνιμου Αριθμού Λογαριασμού (PAN) ήταν οι δύο παράγοντες που λειτούργησαν ως «φρένο» στην ανάπτυξη της αγοράς κοσμήματος, με σοβαρότερη επίδραση στον οργανωμένο τομέα της ινδικής κοσμηματοποιίας.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι όλα τα παραπάνω έδωσαν επιπλέον ώθηση στο λαθρεμπόριο χρυσού που υπολογίζεται σε 44 τόνους, μόνο κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του 2016. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού είχε προβλέψει ότι κατά τη διάρκεια όλου του έτους το λαθρεμπόριο χρυσού στη χώρα θα ανερχόταν σε 140-160 τόνους, αυξημένο κατά 120 τόνους σε σύγκριση με το 2015.
Προσπαθώντας να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα, η συνομοσπονδία που έχουν συγκροτήσει 50 κορυφαίες βιομηχανίες της Ινδίας («Bullion Federation of India») συνεχίζει να κάνει ενέργειες προκειμένου να τυποποιήσει το επάγγελμα, με την ελπίδα ότι έτσι θα ωθήσει τον τομέα του κοσμήματος να πράξει το ίδιο. Οι μεγάλες εθνικές και περιφερειακές αλυσίδες κοσμήματος δεν είναι αντίθετες με την εφαρμογή του ειδικού φόρου κατανάλωσης. Αλλά οι μικρότερες, ανεξάρτητες και οικογενειακές επιχειρήσεις και έμποροι λιανικής, που προτιμούν να χρησιμοποιούν συναλλαγές βασισμένες στα μετρητά, διαφωνούν με την επιβολή του εν λόγω φόρου.  

Οι Ινδοί καταναλωτές ανέβαλαν τις αγορές τους λόγω του υψηλού κόστους των τελικών προϊόντων κοσμηματοποιίας.

Νέες τάσεις στην Κίνα
Η ζήτηση για χρυσά κοσμήματα στην Κίνα ήταν εξίσου αδύναμη αν και για διαφορετικούς λόγους σε σχέση με αυτούς της Ινδίας, με μόνη κοινή αιτία την υψηλή τιμή του χρυσού.
Η ζήτηση για το δεύτερο τρίμηνο σημείωσε υποχώρηση κατά 15% και περιορίστηκε στους 143,5 τόνους. Να σημειωθεί ότι αυτό το αποτέλεσμα είναι το χειρότερο πρώτου εξαμήνου για την κινεζική κοσμηματοποιία από το 2012, χρονιά κατά την οποία η ετήσια ζήτηση είχε  ανέλθει σε 322,5 τόνους.
Η χαμηλή καταναλωτική εμπιστοσύνη ήταν το κυρίαρχο σκηνικό και σε αυτή την εικόνα.
Η υψηλή τιμή του χρυσού ώθησε αρκετούς καταναλωτές στο να πιστέψουν ότι όσο γρήγορα ανέβηκε τόσο γρήγορα θα μειωθεί. Αυτή η εκτίμηση μπορεί να εξηγήσει και την μεγάλη εκτίναξη της δραστηριότητας ανακύκλωσης του χρυσού που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του τρέχοντος έτους.
Πέρα όμως από όλα αυτά, το κυρίαρχο σκηνικό που κρύβεται πίσω από την εξασθένιση της κινεζικής αγοράς κοσμήματος είναι η συνεχιζόμενη ύφεση στην οικονομία της Κίνας. Το ΑΕΠ της χώρας παρέμεινε σταθερό στο σχετικά μικρό 6,7% κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2016 και αυτό είχε την επίπτωσή του στην καταναλωτική συμπεριφορά των Κινέζων.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι ότι οι καταναλωτικές προτιμήσεις των Κινέζων αλλάζουν και αυτό έχει επιπτώσεις στην ποιότητα και την ποσότητα της ζήτησης. Για παράδειγμα, παρατηρείται μια αύξηση της προτίμησης σε μοντέρνα, μοναδικά και υψηλού σχεδιασμού κοσμήματα 18 καρατιών ή για κομμάτια με πολύτιμες πέτρες σε αντίθεση με τα παραδοσιακά ολόχρυσα κοσμήματα των 24 καρατιών. Αυτή η τάση μπορεί να συνεχιστεί και να αναδείξει το προφίλ των νεαρότερων αγοραστών κοσμημάτων 18 καρατιών. Πάντως είναι πολύ χαρακτηριστικά τα αποτελέσματα έρευνας που έκανε το WGC σχετικά με τις τάσεις κατανάλωσης κοσμημάτων στην Κίνα και σε 1000 ερωτώμενους που αγόρασαν κοσμήματα από χρυσό το 2015, οι καταναλωτές ηλικίας μεταξύ 18 και 30 ήταν πιο πιθανό σε ποσοστό 39% να αγοράσουν κόσμημα 18 καρατιών, ενώ την προτίμησή τους σε κόσμημα 24 καρατιών έδειξε το 25% των ερωτώμενων.  
Να σημειωθεί επίσης ότι ένας κρατικός νόμος που αφορά τη σήμανση των προϊόντων κοσμηματοποιίας στην Κίνα και τέθηκε σε εφαρμογή τον Μάιο οδήγησε πολλές εταιρείες παραγωγής και εμπορίας κοσμημάτων σε κοστοβόρες λογιστικές αναπροσαρμογές, με μείωση των περιθωρίων κέρδους τους. Όλη αυτή η κατάσταση δείχνει να ευνοεί τις επιχειρήσεις εκείνες που καταφέρνουν να προσαρμόζονται στις νέες αλλαγές του καταναλωτικού περιβάλλοντος και να απολαμβάνουν μακροπρόθεσμα σημαντικά οφέλη.  

Οι Κινέζοι στρέφονται σε μοντέρνα, μοναδικά και υψηλού σχεδιασμού κοσμήματα 18 καρατιών.

Στο ναδίρ η Μέση Ανατολή, νέα άνοδος στο Ιράν
Η ζήτηση στη Μέση Ανατολή ήταν αρκετά περιορισμένη, όπως αναμενόταν άλλωστε, λόγω της υψηλής τιμής του χρυσού, των σχετικά χαμηλών τιμών του πετρελαίου που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις τοπικές οικονομίες της περιοχής, αλλά και της συνεχιζόμενης αστάθειας σε μια σειρά από χώρες, όπως η Συρία, το Ιράκ και η Υεμένη, που συμπαρασύρει το κλίμα σε όλη την Μέση Ανατολή.
Η ζήτηση στην Αίγυπτο «χτύπησε» τα κατώτερα επίπεδα των 5,3 τόνων κοσμήματος που αποτελεί αρνητικό ρεκόρ. Το τοπικό νόμισμα παραμένει πολύ ασθενές, με αποτέλεσμα οι έτσι κι αλλιώς υψηλές τιμές του χρυσού να καθίστανται εντελώς απρόσιτες για τους καταναλωτές της χώρας.
Σε διαφορετικό κλίμα κινείται η αγορά του Ιράν, όπου η ζήτηση συνέχισε να βελτιώνεται υπό το φόντο της καταναλωτικής αισιοδοξίας που κατακλύζει τη χώρα εδώ και έναν χρόνο. Συγκεκριμένα, η ζήτηση για κοσμήματα αυξήθηκε κατά 10% στο δεύτερο τρίμηνο φτάνοντας τους 8 τόνους, και ανεβάζοντας την σε εξαμηνιαία βάση στους 17,9 τόνους.
Στην Τουρκία, η ζήτηση στο δεύτερο τρίμηνο κινήθηκε στο γλίσχρο επίπεδο των 8,7 τόνων του αντίστοιχου περσινού διαστήματος, ενώ συνολικά η ζήτηση στο εξάμηνο σημείωσε υποχώρηση στο επίπεδο των 17,4 τόνων.  Να σημειωθεί ότι το ρεκόρ τριμήνου προ πενταετίας ήταν 16,3 τόνοι. Κρίσιμο ρόλο σε αυτό το αρνητικό αποτέλεσμα στη γειτονική χώρα έπαιξαν οι σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις που την συγκλόνισαν, ο μειωμένος τουρισμός, η αυξανόμενη ανεργία, σε συνδυασμό με την κατάρρευση της εξαγωγικής δραστηριότητας προς την Ρωσία. Όλα αυτά επέδρασαν καταλυτικά στη μείωση της ζήτησης για κοσμήματα από χρυσό.   

Μικρή άνοδος στις ΗΠΑ
Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ οδεύουν το 2016 σε μια κορυφαία εκλογική αναμέτρηση – όπως είναι οι προεδρικές εκλογές- οι πωλήσεις κοσμημάτων κατά την Ημέρα της Μητέρας ώθησαν την τοπική αγορά κοσμήματος να πραγματοποιήσει το δέκατο κατά σειρά θετικό τρίμηνο με άνοδο 1% και κατανάλωση που άγγιξε τους 25,9 τόνους. Μάλιστα, η ζήτηση του πρώτου εξαμήνου που έφτασε τους 48,6 τόνους ήταν η πιο ισχυρή από το 2009! Καλά κινήθηκαν οι αγορές τόσο του κοσμήματος όσο και του ρολογιού. Θετικά λειτούργησαν το οριακά βελτιωμένο οικονομικό κλίμα στη χώρα, και η μείωση των ποσοστών ανεργίας, αν και κανείς δεν μπορεί να προδικάσει το τελικό αποτέλεσμα του έτους, καθώς μεσολαβούν οι προεδρικές εκλογές.

Σταθεροποίηση ζήτησης στην Ευρώπη
Οι αγορές κοσμήματος στην Ευρώπη συνέχισαν να κινούνται πτωτικά και την τρέχουσα χρονιά. Παρά την άνοδο της τιμής του χρυσού, η ζήτηση σταθεροποιήθηκε ή σε ορισμένες περιπτώσεις σημείωσε και άνοδο, καθώς οι οικονομίες της Γηραιάς Ηπείρου συνεχίζουν να ανακάμπτουν από την οικονομική κρίση που τις έπληξε πρόσφατα.
Η Γαλλία ωστόσο ήταν μια εξαίρεση με οριακή μείωση κατά 2% της ζήτησης (2,5 τόνοι), καθώς οι Γάλλοι καταναλωτές συνεχίζουν να «εγκαταλείπουν» τα χρυσά κοσμήματα και να στρέφονται στα ασημένια.
Η ζήτηση στη Βρετανία αυξήθηκε και άγγιξε τους 8,2 τόνους κατά το πρώτο εξάμηνο, το οποίο μάλιστα ήταν το πιο παραγωγικό της τελευταίας εξαετίας (από το 2010).