Μορφή & Λειτουργία:

Η ακολουθία του Σχεδιασμού 200+200
Διακοσμητικές και Εφαρμοσμένες Τέχνες 1621 - 2021

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΕ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Κλείνοντας 30 χρόνια στη θέση της διευθύνουσας συμβούλου του Μουσείου, αφιερώνω τις δυνάμεις μου στη σταθερή μας πορεία για την ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού. Πρωτοπορώντας στην πολιτιστική εκπαίδευση, τα προγράμματά μας διέπονται από κοινωνιολογικές και ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις υιοθετώντας πρακτικές που ενθαρρύνουν την ενεργητική μουσειακή εμπειρία, απευθυνόμενα τόσο προς το ελληνικό όσο και το διεθνές κοινό.
Η έκθεση «Μορφή & Λειτουργία: η ακολουθία του σχεδιασμού, 200+200» είναι ένα από τα πιο φιλόδοξα επιστημονικά εγχειρήματα του Μουσείου και τιμά τα 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση.
Η θεματική σύλληψη της έκθεσης επιδιώκει να αναδείξει την οικουμενικότητα των κειμηλίων, που χρησιμοποιήθηκαν στον Ελλαδικό χώρο, με σημείο εκκίνησης το πέρασμα από την περίοδο της Αναγέννησης έως την Ελληνική Επανάσταση, καταλήγοντας στην σύγχρονη δημιουργία. Δείγματα Διακοσμητικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών που χρησιμοποιήθηκαν στον Ελλαδικό χώρο, αλλά εν μέρη παράχθηκαν σε πόλεις της δύσης και της ανατολής. Τα κειμήλια αποτελούν το πεδίο μελέτης, ως προς την κατασκευή, την χρήση, τον συμβολισμό, αλλά και το κοινωνικό κύρος προσαρμόζοντας την καθημερινή ζωή στο ιστορικό συνεχές. Τα αντικείμενα επιλέχθηκαν ανάμεσα σε χιλιάδες, που συναντήσαμε σε δεκάδες συλλογές, με τη βοήθεια καταξιωμένων Ελλήνων ιστορικών.

Πιο σημαντική ακόμα είναι η πολύτιμη συμπαράσταση από τους αναρίθμητους σημερινούς οικοδεσπότες/ συλλέκτες που με την υπομονετική και εξαιρετική συνεργασία άνοιξαν τα σπίτια τους, τα σεντούκια τους. Oι επιμελητές Μουσείων μας επέτρεψαν στα άδυτα τους, και όλοι μαζί ξεπεράσαμε τα εμπόδια από την πρόσφατη υγειονομική κρίση. Έτσι παρόλο που είμασταν το πρώτο Μουσείο, το 2017, που ανακοίνωσε έκθεση αφιερωμένη στο 21, ερχόμαστε τελευταίοι αλλά όχι κατά-ιδρωμένοι να παρουσιάσουμε μια ιστορική έκθεση επετειακού χαρακτήρα.

Η έκθεση κατοπτεύει την ποικιλία και τον πλούτο των εφαρμογών των αντικειμένων δίνοντας έμφαση στην σχέση Σχεδιασμού, Χρήσης και Λειτουργικότητας. Φωτίζει πτυχές της καθημερινότητας που αναδεικνύουν την διαπολιτισμική συμβίωση Ελλήνων και Οθωμανών, τις διεθνείς πολιτικές σχέσεις και εμπορικές συναλλαγές. π.χ. Τα ρολόγια τσέπης, αποδεικνύουν τη συμβατότητα με τις σύγχρονες Ευρωπαϊκές εξελίξεις στις τεχνολογίες, αναδεικνύοντας την σπουδαιότητα της μέτρησης του χρόνου, ή όπως αναγράφεται με επιγραφή στο χρυσό ρολόι του Καποδίστρια «τω τον χρόνον καλώς διοικούντι, οι τον χρόνον καλώς μετρούντες». Ρολόι που του έδωσαν οι Ελβετοί για να τον ευχαριστήσουν για τις υπηρεσίες του ως προς τη σύνταξη του Ελβετικού συντάγματος του 1813. Επίσης, τα ναυτικά χρονόμετρα προς το τέλος του 19ου αιώνα, αποδεικνύουν τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής ναυτικής τέχνης και το υπερπόντιο άνοιγμα της ελληνικής ναυτιλίας και εμπορίου. Ενώ τα πολύτιμα κεραμικά Ιζνίκ που πρωτο-κατασκευάστηκαν στις αρχές του 16ου αιώνα, αποδείχτηκαν πηγή έμπνευσης για την μετέπειτα μνημειακή κεραμική στον Ελλαδικό χώρο.

Ο πρωτότυπος δίγλωσσος κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση, ευελπιστούμε πως θα αποτελέσει σημείο αναφοράς, ως βιβλιογραφική πηγή τεκμηρίωσης, σημαντικών αντικειμένων, που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ
H δημιουργία πάντα ακολουθούσε την λειτουργικότητα.
Οι διακοσµητικές και εφαρµοσµένες τέχνες στην Ευρώπη, από τον 17ο έως τον 20ό αιώνα, προσαρµόστηκαν σε κάθε πολιτισµό κινητοποιώντας την έκφραση της τρέχουσας θρησκευτικής, πολιτικής και οικονοµικής κανονικότητας ή επηρεάζοντας την ανατροπή τους, µέσω της χρήσης και της νέας δημιουργίας. Ο επετειακός χαρακτήρας της έκθεσης, µε αφορµή την συµπλήρωση 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, γέννησε τη ρήση «Μορφή και Λειτουργία: η ακολουθία του Σχεδιασµού, 200+200» αφιερωµένη στην ανάπτυξη νέων χαρακτηριστικών γνωρισµάτων στην τέχνη. Παρόλα αυτά, η παρούσα έκθεση δεν εξιστορεί την Ελληνική Επανάσταση, αυτή καθαυτή. Στρέφεται στον υλικό πολιτισµό που διαµόρφωσε, εστιάζοντας στην καλλιτεχνική και χρηστική λειτουργία των αντικειµένων.

Ο προσδιορισµός «200+200» αφορά στον χρόνο, µε σηµείο εκκίνησης το πέρασµα από την περίοδο της Αναγέννησης έως την Ελληνική Επανάσταση, καταλήγοντας στην σύγχρονη δηµιουργία, µε τον κάθε σταθµό να περικλείει δύο αιώνες. Οι διακοσµητικές και εφαρµοσµένες τέχνες βρίσκουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα, επηρεάζοντας µε την εξέλιξή τους την παγκόσµια ιστορία του πολιτισµού. ∆είγµατα διακοσµητικών και εφαρµοσµένων τεχνών που χρησιµοποιήθηκαν στoν Ελλαδικό χώρο, αλλά παράχθηκαν σε χώρες της ανατολής αλλά και της ευρωπαϊκής δύσης, αποτελούν πεδίο µελέτης, ως προς την κατασκευή, την χρήση, τον συµβολισµό, αλλά και το κοινωνικό κύρος προσαρµόζοντας την καθηµερινή ζωή και διακηρύσσοντας την σηµασία της τέχνης µέσα από το πέρασµα της ιστορίας.
Η αρχική δηµιουργία και η µετέπειτα ανακατασκευή, οι κατασκευαστικές και αισθητικές φόρµες, καθώς και η τελική χρήση των κειµηλίων αποτελούν θεµελιώδη στοιχεία που συνεκτιµούνται ισάξια για την µελέτη των ελληνικών παραδοσιακών τεχνών και τεχνικών.

Ο αγώνας για την ελληνική ανεξαρτησία από την Οθωµανική Αυτοκρατορία (1821-1829) αποτέλεσε ένα κοσµοϊστορικό γεγονός που έδωσε πνοή σε ένα νέο έθνος: την σύγχρονη Ελλάδα. Εξελίχθηκε σε έναν ολοσχερή πόλεµο που διαδραµατίστηκε σε στεριά και θάλασσα, µια επίµονη µάχη που δόθηκε στο όνοµα της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και κατ’ επέκταση της νεοτερικότητας. Ως εκ τούτου, ανέδειξε µια µακρά παράδοση ελεύθερης σκέψης και καλλιτεχνικής έκφρασης. Οι πολιτισµικές αλληλεπιδράσεις ήταν ποικίλες και ουσιαστικές. Τα λάφυρα πολέµου, ως αξιοσηµείωτα καλλιτεχνήµατα εξιστορούν την ιστορική αστάθεια της Ευρώπης µέσα στους αιώνες, ενώ τα αντικείµενα της έκθεσης, στο σύνολό τους, µαρτυρούν την λειτουργικότητα µιας εποχής και σήµερα αντιστέκονται στον χρόνο, ως ιστορικά κειµήλια.

Ακολουθώντας τα καλλιτεχνικά κινήµατα της Αναγέννησης, του Μπαρόκ και του Ροκοκό, η επιρροή στις τέχνες ταξίδεψε ως την Ελλάδα κι εφαρµόστηκε στην αισθητική και τις ανάγκες του τόπου. Συνεπώς, η έκθεση αφηγείται την πολιτισµική διαδροµή, 200 χρόνια πριν την Ελληνική Επανάσταση, µέχρι τον απόηχό της στην σύγχρονη εποχή, προβάλλοντας την δηµιουργία καλλιτεχνηµάτων, την χρήση τους, αλλά και την αισθητική τους οµορφιά, ενώ ταυτόχρονα γίνεται όραµα για την σύγχρονη παραδοσιακή χειροποίητη δηµιουργία.

Το ενδιαφέρον για την ανάδειξη αντικειµένων που εντοπίζονται σε σηµαντικές ιδιωτικές και µουσειακές συλλογές αποτέλεσε κύριο γνώµονα για την διαµόρφωση των ενοτήτων της έκθεσης, καθιστώντας πολλά από τα επιλεγµένα κειµήλια προσβάσιµα στο ευρύ κοινό για πρώτη φορά. Αν και πολλά από τα καλλιτεχνήµατα έχουν ήδη αποτελέσει πεδίο επιστηµονικής µελέτης και καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος του ΜΚΗΛ η παρούσα έκθεση αποτελεί έναυσµα για την εφαρµογή νέων και εναλλακτικών µουσειολογικών µέσων ανάδειξης που όχι µόνο σέβονται τον υλικό πολιτισµό, αλλά αποτελούν έµπνευση για την σύγχρονη δηµιουργία.

Ο κατάλογος και η έκθεση υλοποιήθηκαν µε την πολύτιµη συµβολή Ελλήνων ιστορικών, συλλεκτών και επιστηµόνων που επιµελώς εργάστηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ξεπερνώντας κάθε εµπόδιο και δυσκολία της πανδηµικής κρίσης.

Οι ενότητες της έκθεσης:
ΧΑΡΤΟΓΡΑΦIΑ
ΟΠΛΟΥΡΓIΑ
Η ΤΑΥΤOΤHΤΑ ΤΗΣ EΝΔΥΣΗΣ
ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ
Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΣΕΡΒΙΤΣΙΟΥ

SATELITE 2022
Σχολικά Εκπαιδευτικά Προγράμματα
Ξεναγήσεις & Διαλέξεις
Σεμινάρια Παραδοσιακών Τεχνών και Εργαστήρια
Pop-Up Εκθέσεις Ελλήνων Δημιουργών
Πρώτη η έκθεση της Συλλογής «ΗΠΕΙΡΟΣ», σχεδιασμένη από την Διευθύντρια Παραγωγής της «Lalaounis» Μαρία Λαλαούνη.
Εκπαιδευτικές Εξορμήσεις και Εκδρομές σε Ελληνικές Συλλογές και Εθνογραφικά &
Λαογραφικά Μουσεία σε Αθήνα και Κωμοπόλεις

ΣΥΛΛΟΓΕΣ   

ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΜΠΑΝΗ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ ΚΑΝΑΡΗ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΖΩΝΗ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΣΙΛΗ ΚΟΡΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΚΟΡΡΕ - ΖΩΓΡΑΦΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ - ΛΕΟΝΤΟΣ ΜΕΛΑ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΙΡΗΝΗΣ ΜΟΣΚΑΧΛΑΪΔΗ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥΡΚΑ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΜΙΛΤΟΥ ΣΙΝΙΟΣΟΓΛΟΥ - ΤΟΣΙΤΣΑ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΜΙΧΑΗΛ ΣΚΟΥΛΛΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΝΙΚΗΤΑ ΣΤΑΥΡΙΝΑΚΗ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ ΣΤΑΥΡΙΝΑΚΗ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΟΔΥΣΣΕΑ ΤΣΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΝ ΑΝΩΝΥΜΟΙ
ΙΔΡΥΜΑΤΑ / ΜΟΥΣΕΙΑ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΡΙΣΣΟΥ, ΣΥΛΛΟΓΗ ΗΛΙΑ Ε. ΔΑΡΑΔΗΜΟΥ
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΡΟΔΟΥ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ
ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΣΜΗΜΑΤΟΣ ΗΛΙΑ ΛΑΛΑΟΥΝΗ
OΜΙΛΟΣ «ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΙ ΚΑΙ ΜΠΟΥΛΕΣ», ΝΑΟΥΣΑ
ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΑΡΟΓΛΟΥ
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ
ΣΥΛΛΟΓΗ ΓΙΑΝΝΗ & ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Ι. ΣΤΕΦΑΝΗ