Το ταξίδι των ρολογιών στο άπειρο

της Κατερίνας Σπανούδη

Και αυτή η ανάγκη μας να χαθούμε μέσα στο χρόνο ίσως είναι εξίσου αιώνια με την ανάγκη να τον μετρήσουμε και μέσα του να ορίσουμε τους εαυτούς μας, να αντιληφθούμε πού βρισκόμαστε και πού χωράμε σε αυτή την έννοια όπου όλα γεννιούνται και όλα χάνονται όπως ακριβώς εξηγεί ο μύθος του Κρόνου (παρήχηση για τον χρόνο), ο οποίος «έτρωγε» τα παιδιά του.

Έτσι, ξεκινήσαμε πριν από χιλιάδες χρόνια να εφευρίσκουμε τρόπους να έρθουμε πιο κοντά σε αυτή την αέναη κίνηση της αιωνιότητας, την απόλυτα ομοιόμορφη ροή του χρόνου, να την αιχμαλωτίσουμε έστω «για λίγο» φτιάχνοντας αντικείμενα που αγγίζουν την τελειότητα του σύμπαντος. Και αυτά, φυσικά, είναι τα ρολόγια.

Αν και δεν είναι ιστορικά σαφές ποιος ή πότε ακριβώς «επινόησε» αυτές τις συσκευές μέτρησης του χρόνου, η γνωστή σε εμάς πρώτη απόπειρα ήταν τα ηλιακά ρολόγια γύρω στο 1.500 π.Χ., όταν οι άνθρωποι παρατήρησαν πως αν τοποθετήσουν κατακόρυφα  στο  έδαφος μία ράβδο, η σκιά της κινείται στο έδαφος ακολουθώντας την κίνηση του Ήλιου.

Έπειτα, με το πέρασμα των αιώνων, ήρθαν οι κλεψύδρες με νερό ή άμμο, τα ρολόγια με κίνηση αντιβάρων και τα βραχέα εκκρεμή που τοποθετούνταν σε τοίχους, και τα πρώτα φορητά μηχανικά ρολόγια με ελατήριο. 
Τα μηχανικά ρολόγια ήταν αυτά που για πρώτη φορά άγγιξαν τη μεγαλύτερη ακρίβεια μέτρησης του χρόνου και έφεραν επανάσταση με την εισαγωγή της μαζικής παραγωγής και των πρώτων αυτόματων μοντέλων στα μέσα του 18ου αιώνα. Η μέτρηση του χρόνου με μεγάλη ακρίβεια απαιτήθηκε αρχικά για τον υπολογισμό του γεωγραφικού μήκους, πράγμα πολύ χρήσιμο για τους θαλασσοπόρους και τους εξερευνητές.

Έναν αιώνα μετά, εφευρέθηκε και το πρώτο ηλεκτρικό ρολόι μπαταρίας, ενώ το 1918 ανακαλύφθηκε το ηλεκτρικό ρολόι που συγχρονιζόταν με τη συχνότητα του ηλεκτρικού ρεύματος. Λίγο αργότερα, το 1929, εφαρμόστηκε στην ωρολογοποιία ο πρώτος κρύσταλλος χαλαζία, ο οποίος απέδιδε τεράστια ακρίβεια και το 1955 δημιουργήθηκε το ακριβέστερο ατομικό ρολόι στο Εθνικό Εργαστήριο Φυσικής του Ηνωμένου Βασιλείου, χρησιμοποιώντας τη συχνότητα συντονισμού ενός ατόμου της ύλης για τη μέτρηση του χρόνου. 
Όσο τα ρολόγια γίνονταν πιο διαδεδομένα, ο ρόλος τους στην κοινωνία διευρυνόταν καθώς απευθύνονταν σε μία ευρύτερη γκάμα ανθρώπων που δε σχετίζονταν απαραίτητα με έρευνες και ταξίδια. Έτσι όλο και περισσότερο μετατρέπονταν σε διαχρονικό σύμβολο κύρους και κομψότητας.

Ωστόσο, ως τα τέλη του 19ου αιώνα τα ρολόγια αποτελούσαν σχεδόν αποκλειστικά αξεσουάρ των αντρών και ήταν πέρα από μετρητές χρόνου, και «μετρητές» της ανδρικής τιμής. 
Πλέον τα ανδρικά ρολόγια, τονίζουν τη λειτουργικότητα και την ανθεκτικότητα, προσφέροντας σχέδια από εξαιρετικά κομψά, έως πιο αθλητικά ή casual ενώ τα γυναικεία ρολόγια – που είναι εξίσου δημοφιλή -τείνουν να εστιάζουν περισσότερο στην αισθητική και την κομψότητα, με συνήθως πιο minimal λεπτομέρειες, και διακοσμητικά στοιχεία.

Τα ρολόγια στο σύγχρονο κόσμο έχουν γίνει απαραίτητα αξεσουάρ, που πέρα από κύρος, φέρουν και στοιχεία της ταυτότητας μας, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν πληθώρα από πρακτικές λειτουργίες.

Παρότι η ύπαρξη του κόσμου μας μοιάζει σα μια στιγμή μπροστά στο άπειρο του χρόνου, έχουμε κατορθώσει να μετράμε και να συγχρονιζόμαστε με αυτή την κίνηση του που δε σταματά ποτέ. 

Κι αυτό, χάρη στις συσκευές που κουβαλούν μέσα τους την αιωνιότητα: τα ρολόγια.